Omgaan met pijn van een ander
In deze podcastaflevering heb ik het over het omgaan met de pijn van een ander. In een familieopstelling – die ik tijdens al mijn 1-op-1 coaching sessies doe – wordt op een prachtige manier duidelijk dat je een ander zijn of haar lijden juist mag gunnen.
Vanuit onze loyaliteit naar het familiesysteem, zijn we geneigd om de pijn van onze dierbaren te willen dragen. Het is vreselijk om jouw moeder te zien lijden. En het is volkomen logisch dat je je moeder wilt helpen, door die pijn voor haar te gaan dragen. Maar dat is niet aan jou.
Het is het lot van jouw moeder, niet dat van jou. Jij hoeft niet voor jouw moeder te bepalen wat ze wel en niet aankan. Kan jij haar haar lijden gunnen?
Veel luisterplezier!
Liever lezen?
Commitment vs. trouw zijn aan jezelf
In 2012 volgde ik in Groningen een opleiding bij Jan Jacob Stam: System Dynamics in Organisations. Toen ik met hem aan de lunchtafel zat, deelde ik mijn struggle met hem. Ik had namelijk net een telefoontje gekregen dat ging over een workshop die ik een week later zou geven in een organisatie.
Ik voelde aan alles dat het niet klopte. Dat er veel aan de hand was in die organisatie, en dat ik tijdens die workshop niét de kans zou gaan krijgen om de diepte in te gaan.
Toen ik mijn twijfels over het geven van die workshop met Jan Jacob deelde, zei hij: ‘Nou, misschien moet je het dan niet doen.’ Ik raakte daarvan in paniek. Want naast dat ik daarmee omzet zou mislopen, zou ik die organisatie een probleem bezorgen.
Dat kan ik toch niet maken? Zoiets kan je toch niet een week van tevoren nog afzeggen? Jan Jacob zei daarop: ‘Kan je een ander z’n lijden gunnen?’. En die opmerking reist nog elke dag met me mee.
Wat gebeurt er als ik ervoor kies om degene die me voor de workshop had gevraagd haar lijden te gunnen? Het betekent dat ze op de blaren moet zitten, want een week voor de geplande workshop staat ze ineens met lege handen.
Maar het betekent óók dat ze gedwongen wordt om naar een andere dynamiek te kijken die op de langere termijn versterkend werkt voor de organisatie. Ik heb toen – weliswaar met pijn in mijn buik – de opdracht teruggegeven.
Waar komt die pijn in mijn buik eigenlijk vandaan? Deze situatie is maar een enkel voorbeeld van een stap die we soms te zetten hebben als we de loyaliteit naar anderen loslaten. En die loyaliteit naar anderen valt meestal te verhalen op ons familiesysteem.
De zware last van een ander (letterlijk) dragen
Ik krijg in mijn coaching sessies geregeld te maken met vrouwelijke leiders die hun kind of hun ouder zien worstelen. Ze willen zó graag hun kind of ouder redden, dat ze een last gaan dragen die letterlijk heel zwaar is. En dat is prachtig inzichtelijk te maken.
Tijdens zo’n sessie zet ik een stoel neer die de persoon symboliseert van wie mijn cliënt zo veel last en pijn draagt. Wanneer ik mijn cliënt vraag om dat aan te kijken, is er direct een zware dynamiek. De ‘Ik doe het voor jou’ is voelbaar.
Ik vraag haar dan om haar handen voor zich te houden, zodat ik er boeken in kan leggen. ‘Voel maar wanneer ik zoveel zwaarte in je handen heb gelegd, dat het net zo zwaar is als de last die jij draagt voor die ander.’
Vervolgens kan ik blijven stapelen tot ze er niet meer overheen kan kijken. ‘Dít is wat jij voor die persoon draagt. En dat mag je laten gaan. Je mag het bij die ander neerleggen.’
Het kan heel goed dat een aantal boeken uit de stapel wél bij jou horen. Die mag je blijven dragen. De rest mag terug naar de ander, waarbij je zegt: ‘Ik heb dit met liefde voor je gedragen.’
Want met liefde heb je het zeker gedaan, maar ondertussen belemmert het jou en de persoon om wie je zoveel geeft. Onbewust maak je jezelf groter, en de ander kleiner. Jíj hoeft niet voor jouw moeder te bepalen wat zij wel of niet aankan.
‘Ik kan dit niet aan mijn moeder vertellen, want het is te zwaar’ is een uitspraak die je weliswaar uit liefde doet, maar daardoor laat je haar niet de grote vrouw zijn die ze daadwerkelijk is.
Het belang van loslaten
Jouw moeder ‘hoort’ nu eenmaal groter te zijn dan jij, als je het systemisch bekijkt. In deze podcastaflevering vertel ik meer over de basis van systemen en hun overlevingsmechanismen.
We zijn altijd op zoek naar een balans tussen nemen en geven. Wanneer het jou beter afgaat dan de generaties die jou zijn voorgegaan, omdat jij wél die opleiding kon volgen, of die business kon opzetten, zorgt dat onbewust voor een gevoel van onbalans. Uit loyaliteit herhaal je hun patronen, maar ben je dan nog wel trouw aan jezelf?
‘Ik heb liever dat het met mij slecht gaat, dan dat ik ontrouw word aan jou’.
Dát patroon doorbreken vraagt heel veel moed. In een opstelling kan je goed voelen wat er dan gebeurt. Je eerste reactie is waarschijnlijk: ‘Dat kan ik niet maken!’. Maar als je het even laat bezinken en de situatie goed bekijkt, kun je antwoord geven op de vraag: ‘Wat hoort bij mij en wat niet?’.
Wat de ander met zijn of haar pijn doet, mag je bij die ander laten. Het is het grotere loslaten. Ik heb altijd een hekel gehad aan dat woord trouwens. Ik wilde het liefst altijd controle behouden.
In de familieopstellingen die ik met mijn training ‘Patronen Ontrafelen’ doe, komt het belang van loslaten heel mooi naar voren.
Training: Patronen ontrafelen
Ik werk tijdens die training van drie maanden met vier personen tegelijk, die in elkaars opstelling gaan staan. Op die manier kun je de dynamieken die bij elke deelnemer zijn of haar opstelling spelen, visualiseren.
Als de pijn die iemand draagt (fictief) wordt teruggegeven aan een ander persoon uit de opstelling, is de reactie: ‘Ik vind het spannend dat jij het nu bij mij legt, maar ik voel ook dat ik daar nu zelf verantwoordelijkheid voor te nemen heb. Ik voel dat ik daardoor groter word.’
Op het moment dat je het bij een ander laat, geef je die persoon de gelegenheid om zo groot te worden als wat bij diens plek past. Jouw moeder of vader mag nu eenmaal groter zijn dan jij. Jouw broer of zus mag nu eenmaal gelijk zijn aan jou.
Schuld: ontnemen van emoties van een ander
In dit blogartikel en deze podcastaflevering over familieopstellingen, deel ik een aantal universele thema’s die terugkomen bij mijn 1-op-1 coaching, waardoor je ongetwijfeld dynamieken tegenkomt die jij herkent.
In de opstelling die ik jou laat doen, kan je voelen dat je een ander z’n lijden mag gunnen. Dan ‘neem’ je van de ander: van zijn of haar emotionele bankrekening. Dat is dan ‘een schuld die jij te nemen hebt’.
Negatieve emoties (pijn, boosheid en verdriet) horen nu eenmaal bij het leven. Jij wilde iemand die emoties ontnemen. Dat hoeft niet. De schuld die daarmee gepaard gaat – én de bijbehorende emoties – heb jij te nemen.
Ieder heeft zijn eigen lot
Ik maakte laatst een prachtige wandeling met iemand die zei: ‘Ik heb ervoor gekozen om het grote familiegeheim dat met ons gedeeld is volledig in de ogen te kijken. Om door die pijn heen te gaan. Ik voel mij nu zó’n ander mens. Het heeft me veel verlichting gebracht. Ik ben onwijs gegroeid doordat ik door deze emoties heen ben gegaan.’
Als we die pijn willen ontnemen bij een ander, geven we ze dus niet de ruimte om hier zelf doorheen te gaan. Terwijl dat essentieel is. Iedereen heeft zijn eigen lot. Ik hoef jouw pijn niet voor jou te dragen. Jij hebt jouw lot, ik heb het mijne.
Pijn wegnemen vs. iemand steunen
Toen ik mijn boek af had, heeft dat binnen mijn familie het nodige losgemaakt. Sindsdien maak ik veel meer bespreekbaar. Mijn 87-jarige moeder krijgt daardoor veel voor de kiezen, want ‘Dit is te zwaar voor mijn moeder, dus ik deel het niet’ hoor je mij nu niet meer zeggen.
Ik zorg er uiteraard wél voor dat ik alles op een liefdevolle manier deel. Dat ik er niet van wegloop, maar er voor haar kan zijn. Zodat zij het zélf kan dragen. Want ik hoef het niet voor haar op te lossen.
Iets bij een ander neerleggen en er ter steun zijn, zodat zij het zelf op kunnen lossen, is óók hard werken. Het is lastig. Maar de rauwste pijnen zijn van de kortste duur. En dat opent de deuren naar lichtheid, vrolijkheid en het gevoel dat je meer aankunt. Je voelt dat je sterker wordt als je je eigen stuk draagt.
Jouw patronen ontrafelen?
Mensen die bij mij komen, komen in eerste instantie vaak met een zakelijke vraag. Bijvoorbeeld: ‘Ik voel dat ik mezelf klein maak en opkijk naar mensen die veel kennis hebben of verbaal sterk zijn.’
Het helpt om de vinger te leggen op de oorsprong van dat patroon. Dat geeft inzicht en daardoor een nieuw uitzicht. Patronen komen meestal voort uit de loyaliteit naar jouw familiesysteem.
Zit je met een (zakelijke) hulpvraag? Wil je jouw familiesysteem en de bijbehorende herhalende patronen ontrafelen? Kijk vooral eens naar de training die ik aanbied. Mocht je liever 1-op-1 beginnen, kunnen we uiteraard eerst samen een familieopstelling doen.
Ik zie het zó vaak gebeuren dat mensen de lasten van anderen op hun schouders dragen, dat ik het fijn vind om dit te delen. En als je hierop wilt reageren, graag! Ik vind het leuk om van je te horen. Of misschien heb je een voorstel voor een volgend podcastonderwerp? Stuur me vooral een berichtje via Instagram of LinkedIn.
Beluister de hele aflevering om meer te horen over familieopstellingen, het omgaan met de pijn van een ander, en de kracht van het loslaten.
💫 Ik ben Fiona Cook. Ik werk al 20 jaar als coach, waarvan bijna 15 jaar als systemisch coach met (familie)opstellingen. Ik begeleid vrouwelijke leiders die de balans kwijt zijn doordat ze te veel ballen in de lucht houden. Ik help je om herhalende pijnlijke patronen te ontrafelen en doorbreken zodat je rust ervaart, de regie over jouw leven terugpakt, meer geniet en je weer verbindt met jouw gevoel. Lees meer over mij.
