Eén van de basisprincipes van familiesystemen is dat iedereen zijn eigen plek dient in te nemen, zodat het systeem het beste functioneert. Els van Steijn heeft daar een prachtig boek over geschreven, waarin ze het familiesysteem vergelijkt met een fontein van meerdere lagen. Aan de hand van dat boek ga ik in deze aflevering graag dieper in op het belang van het innemen van je eigen plek. Ook deel ik voorbeelden van wat er gebeurt als je die plek niét inneemt.
Veel luisterplezier!
Liever lezen?
De fontein van Els van Steijn
Onlangs was Hiwot bij me te gast in de podcast, wat een mooie, kwetsbare aflevering opleverde. Hiwot is als baby in Ethiopië te vondeling gelegd en later geadopteerd door haar Nederlandse adoptieouders. Nu, bijna dertig jaar later, komt ze erachter dat ze zich al die jaren heeft afgesloten voor haar Ethiopische afkomst. Want hoe kan je die volledig omarmen, als je niet weet wie je ouders zijn?
Toen ik Hiwot ontmoette bij een evenement van Rotterdam Rijker waar ze haar prachtige nummer zong, vroeg ik haar of ze bekend was met familiesystemen. ‘Toevallig ben ik daar net een boek over aan het lezen.’
Het ging om het boek ‘De fontein, vind je plek’ van Els van Steijn, met wie ik mijn opleiding aan het Bert Hellinger Instituut heb gevolgd. De boeken die Els in deze serie geschreven heeft, zijn een absolute aanrader. Ze heeft met haar boeken de systemische benadering in Nederland op de kaart gezet en daar ben ik haar eeuwig dankbaar voor.
De fontein als metafoor voor familiesystemen
Aan de hand van de aflevering met Hiwot en de boeken van Els ga ik in deze aflevering dieper in op het ordeningsprincipe; één van de basisprincipes van systemen. Dit principe houdt in dat systemen goed kunnen functioneren als iedereen zijn eigen plek inneemt.
Els gebruikt hiervoor het metafoor van een fontein. Stel je een fontein voor met verschillende bakken, zoals zo’n typische huwelijkstaart met verschillende lagen. In de bovenste bak staan je voorouders, daaronder je grootouders, dan je eigen ouders, vervolgens jijzelf (met eventueel broers en/of zussen) en in de bak(ken) onder jou jouw (klein)kinderen als die jou gegeven zijn.
Het idee van de fontein is dat het water van boven naar beneden stroomt. Je kunt het water dus alleen opnemen en doorgeven als jij in de juiste laag staat.
Familiesystemen: jouw plek (niet) innemen
Het kan echter voorkomen dat jij in een hogere bak bent gaan staan. In de bak van je ouders of misschien zelfs in die van je grootouders. En dat is altijd (systemisch) verklaarbaar. Wellicht is een ouder op jonge leeftijd weggevallen, konden je ouders niet voor je zorgen of zijn ze gescheiden, waardoor jij op jonge leeftijd tussen of naast je ouder(s) bent gaan staan. Je nam daarmee extra verantwoordelijkheid op je, die jij als kind niet hoort te dragen.
Vroeg of laat zul je daar in andere aspecten van het leven tegenaan lopen. Doordat je bijvoorbeeld veel verantwoordelijkheid op je werk naar je toetrekt, het lastig vindt om ‘nee’ te zeggen, snel een oordeel over alles en iedereen hebt of het lastig vindt om je gevoelens te tonen. Het is dan de kunst om weer je eigen plek in te nemen. Jouw eigen bak in de fontein waar je de meeste kracht ervaart.
Jaloers op je kinderen
In haar liedje noemt Hiwot de jaloezie richting haar dochter, die wél met haar biologische ouders opgroeit. ‘Ik wil niet jaloers zijn op mijn dochter, ik ben haar moeder’, zingt ze.
Als je jaloers bent op je dochter, maak je je dochter groter en jezelf kleiner. Je geeft haar daarmee onbewust de verantwoordelijkheid om voor jou te zorgen. Je maakt je dochter in feite tot je moeder. En dat is het laatste dat je je kind wilt aandoen.
‘Ik verafschuw mijn eigen jaloezie’, gaf Hiwot aan. Het is echter de kunst om het patroon – in dit geval jaloezie – te herkennen en daar met mildheid naar te kijken, zodat je op liefdevolle wijze weer op je eigen plek kunt gaan staan.
Een leegte opvullen
Een ander voorbeeld is wanneer je je kind ziet als iemand die voor jou een bepaalde leegte kan opvullen. Wellicht hebben je ouders jou vroeger weinig liefde kunnen geven doordat zij dat ook niet van hun ouders kregen. En helaas is het in dat geval zo dat jij het te doen met wat je van je ouders hebt ontvangen. Je kunt die extra aandacht, liefde of zorg niet elders – zo ook niet bij je eigen kinderen – opzoeken. Wat er dan namelijk gebeurt, is dat je dan tegen je kind gaat leunen. Je staat niet meer op je eigen benen.
Familiesystemen: the whole package omarmen
Els vertelt zo mooi in haar boek dat je the whole package moet aannemen en omarmen. Jouw ouders hebben jou het leven gegeven. En dat is het mooiste cadeau dat ze je kunnen geven. Het is aan jou om dat aan te nemen: The good and the bad. Pas dán kan jij stevig en zelfstandig op eigen benen staan.
Dat kan ook als jouw ouders al zijn overleden, of als je – zoals Hiwot – niet weet wie je ouders zijn.
Naar aanleiding van de podcastaflevering met Hiwot kreeg ik de vraag: hoe zit dat met donoreicellen of donorzaad? Net als bij de biologische ouders van een adoptiekind, komt de persoon die zijn/haar zaad of eicellen gedoneerd heeft systemisch gezien op de eerste plaats. Het ordeningsprincipe zegt immers: Wat eerst komt, gaat voor. Het is belangrijk om dat te erkennen. Want kinderen voelen het als hun ouders niet hun ouders zijn. Er komt een dag dat ze daar meer over willen weten.
Jouw patronen ontrafelen
Ik gun het je dat je je eigen plek in je familiesysteem kunt innemen. Als je op je eigen benen staat, zul je merken dat je de uitdagingen van het leven beter aankunt en met meer mildheid en liefde naar jezelf, maar ook naar de generaties voor jou, kunt kijken.
Ben je benieuwd naar jouw familiesysteem? Ik bied een laagdrempelige online cursus aan waar je op je eigen tempo mee aan de slag kunt, zodat je op die manier jouw patronen kunt herkennen en verklaren. In vijf modules neem ik je mee op reis en vallen de puzzelstukjes langzaam op hun plek. Je gaat de eerste stappen zetten om jouw achtergrond volledig te omarmen.
Stuur me een mail of een bericht op Instagram als je daar vragen over hebt, of als je deze podcastaflevering beluisterd hebt en je ervaringen of bevindingen wilt delen. Altijd fijn om van je te horen!
Heb je de aflevering over het (niet) innemen van jouw eigen plek in jouw familiesysteem nog niet beluisterd? Dat kan hier.
💫 Ik ben Fiona Cook. Ik werk al 20 jaar als coach, waarvan bijna 15 jaar als systemisch coach met (familie)opstellingen. Ik begeleid vrouwelijke leiders die de balans kwijt zijn doordat ze te veel ballen in de lucht houden. Ik help je om herhalende pijnlijke patronen te ontrafelen en doorbreken zodat je rust ervaart, de regie over jouw leven terugpakt, meer geniet en je weer verbindt met jouw gevoel. Lees meer over mij.
