Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

Familieopstellingen

Ervaar hoe het is om op jouw eigen plek te staan

Zit je vast, merk je dat je steeds tegen dezelfde belemmeringen aanloopt of heb je de neiging om sommige problemen groter te maken dan ze eigenlijk zijn? Een familieopstelling kan een doorbraak creëren.

Herken jij je in een van deze voorbeelden?

  • Ik trek gemakkelijk de verantwoordelijkheid naar me toe terwijl die niet van mij is.
  • Ik heb snel een oordeel over alles en iedereen.
  • Ik voel me schuldig als ik succesvol ben.
  • Ik vind het moeilijk om nee te zeggen en om hulp te vragen.
  • Wat ik ook doe, het lijkt nooit goed genoeg te zijn.

Een familieopstelling brengt je naar de bron van deze herhalende patronen

De investering voor een eenmalige familieopstelling bedraagt € 350 ex btw (inclusief voor particulieren) en circa 1,5 uur tijd. Je betaalt voor 20 jaar coach ervaring en mijn energetische helderheid.

Familieopstellingen: wat is dat?

Een opstelling geeft een driedimensionale kijk op de onderliggende patronen en onzichtbare loyaliteiten die te maken hebben met de vraag die jij inbrengt.

Dat doen we 1-op-1. We brengen de verhoudingen in beeld tussen mensen en/of andere elementen.

Bijvoorbeeld: je (groot)ouders, broers en zussen, het geloof, de eigen zaak, een erfenis, aandeelhouders, teamleden, omzet of winst.

Kortom, je wordt je bewust van de dynamiek in jouw familiesysteem en hoe dit jou heeft beïnvloed.

Bron: Mijn boek ‘Ontrafeld; bevrijd, door anders te kijken naar mijn patronen’.

Een systeem is een groep. We zijn allemaal lid van verschillende systemen: in de eerste plaats het systeem van onze familie. Maar ook het systeem van het team op je werk, het bedrijf als geheel, een vereniging waar je lid van bent en je vriendenclub. Binnen een systeem is alles en iedereen met elkaar verbonden, door de generaties heen. Zo horen ook overledenen, ex-partners en oud-werknemers erbij. Wanneer je systemisch kijkt, kijk je naar de hele context; daar horen niet alleen mensen in, maar ook elementen als het geloof, een eigen zaak of een faillissement.


John Whittington maakte deze illustratie van de ‘Peacock Feather’. Het geeft jou weer in het midden met 7 generaties achter je. Als één van hen er niet was geweest, was jij er ook niet geweest. Via al deze mensen is het leven aan jou doorgegeven.

Systemen willen overleven. Daar hebben ze drie mechanismen voor: het persoonlijk geweten, het systeemgeweten en evolutionaire kracht.

  1. Het persoonlijk geweten zorgt voor het overleven van een individu in een groep.
  2. Het systeemgeweten zorgt voor het overleven van een systeem als geheel.
  3. De evolutionaire kracht zorgt voor het overleven van het grotere geheel.

Het persoonlijk geweten kent bepaalde mores – ongeschreven regels – waar je aan moet voldoen om erbij te horen en te overleven als individu in de groep. In de ene groep gebruik je vakjargon, corporate taal en afkortingen en in de andere groep druk je je uit in Jip-en-Janneke taal. Bij voetbal gedragen de supporters zich anders dan bij hockey. Iedere cultuur of sociale omgeving kent zijn eigen regels. Wanneer we ons tussen verschillende systemen bewegen, passen we ons steeds feilloos aan aan de geldende regels. Het persoonlijk geweten opereert op een bewuste laag.  

Het systeemgeweten zorgt voor het overleven van het systeem als geheel. Het wil de boel compleet houden en houdt geen rekening met goed of fout. Het staat niet toe dat mensen of dingen worden buitengesloten. Of dat nu een nare gebeurtenis is die iedereen zo snel mogelijk wil vergeten, gedrag van onze vader of moeder dat we vooral niet willen herhalen of iets dat door ziekte of overlijden niet kan worden afgemaakt. Het systeem ‘kaapt’ dan iemand – vaak uit een volgende generatie – om dat wat is buitengesloten weer te ‘her-inneren’. Die persoon gaat vanuit een blinde, onbewuste loyaliteit gedrag herhalen of iets afmaken waartoe een ander niet in staat was. Zo wordt alles onbewust compleet gehouden.

Als je denkt dat je vanuit het persoonlijk geweten iets kunt wegstoppen waar je liever niet naar wilt kijken, dan zorgt het systeemgeweten er wel voor dat het weer aan het licht komt. Het is sterker dan onze wil. Een patroon dat bij die persoon of situatie hoorde, blijft zich dan herhalen, totdat het herkend wordt. Een familieopstelling brengt de herhalende patronen uit het systeemgeweten in beeld. Het bewustzijn maakt het gemakkelijker om er (op een andere manier) mee om te gaan. Alleen al de erkenning van de situatie zoals die is, biedt opluchting.

Het derde mechanisme, de evolutionaire kracht, zorgt voor het overleven van het grotere geheel. Koste wat het kost, ook als dat betekent dat de boel eens flink moet worden opgeschud om een nieuwe balans te creëren. De evolutionaire kracht brengt de ongewisse toekomst op ons pad en gooit onze plannen overhoop. Hij daagt ons uit om niet halsstarrig vast te houden aan een geplande toekomst, maar om ons open te stellen voor de onverwachte dingen die op ons pad komen en om mee te bewegen. Hoe beter we daartoe in staat zijn, vanuit het vertrouwen dat de dingen gaan zoals ze gaan, hoe gemakkelijker het is om het leven te nemen zoals dat zich aan ons ontvouwt. 

Naast deze mechanismen zijn er vier basisprincipes die maken dat systemen gezond kunnen functioneren. De eerste drie gelden voor zowel familie- als organisatiesystemen. De vierde is vooral van toepassing op organisatiesystemen:

  1. Binding: alles en iedereen hoort erbij.
  2. Ordening: iedereen heeft een eigen plek.
  3. Balans: een uitwisseling tussen nemen en geven.
  4. Bestemming: systemen willen hun bestemming bereiken.

Dat alles erbij hoort, komt doordat systemen graag compleet willen zijn. Door generaties heen en zelfs als we dingen soms liever willen vergeten. Sterker nog, hoe harder we ons best doen om iets buiten te sluiten, hoe meer tegendruk het systeem zal geven. Het is als een bal die je onder water houdt. Op enig moment wordt de druk te hoog en schiet hij naar boven.

Dat buitensluiten, negeren, van wat we liever willen vergeten, gebeurt meestal zonder dat we het ons realiseren. Of het nu gaat om een persoon over wie we een oordeel hebben of een gebeurtenis die te pijnlijk is om te bespreken. Het systeemgeweten zorgt er dan voor dat die links- of rechtsom weer aan de orde komt, zodat het systeem weer compleet is en als geheel kan voortleven.

Mensen of dingen die we wél zien, hoeven niet zo krampachtig in herinnering te worden gebracht. Dat is de reden dat het zo helend is om stil te staan bij verdriet of pijn. De erkenning maakt het mogelijk om het te laten gaan.

Het tweede principe, dat iedereen een eigen plek heeft, betekent in familiesystemen dat de (voor)ouders op de eerste plek komen en daarna de kinderen, in de volgorde waarin ze geboren zijn. Aangezien iedereen erbij hoort, horen ook overleden kinderen, abortussen en miskramen erbij. Die blijven vaak ongenoemd, of zijn vergeten. Dan zegt iemand de oudste te zijn, maar eigenlijk zijn ze de tweede, of zoveelste, in de rij.

Dat vertaalt zich in de praktijk vaak als ‘niet goed je plek kunnen innemen’, niet weten ‘waar je staat’; het patroon dat je meeneemt vanuit je familiesysteem, herhaalt zich ook in andere systemen. Totdat het overleden kind alsnog wordt ingesloten, kan de ander ‘haar eigen plek innemen’. De opluchting is direct voelbaar.

Er zijn allerlei redenen om van je plek af te gaan. Bijvoorbeeld omdat je als kind een bemiddelende rol krijgt tussen ruziënde ouders. Door als kind tussenbeide te komen, zorg je dat het partnersysteem overleeft. Dit is de werking van het systeemgeweten dat wil dat alles compleet blijft. Zo kan het ook zijn dat je als dochter na het overlijden van je moeder voor het gezin gaat zorgen en op de plek van je moeder komt.

Vaak herhaalt dat patroon zich in andere rollen buiten het gezin. Een veelvoorkomende consequentie voor iemand die de zorg voor het gezin overneemt, is dat die persoon gemakkelijk verantwoordelijkheid of leiderschap naar zich toetrekt. Dat kan heel krachtig zijn, maar diegene kan daardoor te veel hooi op de vork nemen en overspannen raken.

Het derde basisprincipe gaat over de balans tussen nemen en geven. Er moet een continue uitwisseling zijn. In vriendschappen betekent dit dat je iets doet voor een ander en daar krijg je iets voor terug. Je vraagt of je vrienden komen eten en zij zeggen ‘volgens mij zijn wíj nu aan de beurt’. Het regelt zich over het algemeen vanzelf. Als jij drie keer achter elkaar nee hebt gezegd op de hulpvraag van een ander, voel je je schuldig. Dan is er onbalans. Je weet dat je bij de ander in het krijt staat. Er komt een moment dat je iets terugdoet.

Die uitwisseling hoeft dus niet per se 1-op-1 te zijn en ook niet van gelijke strekking. Soms heeft een ander een goede reden om niet (direct) iets terug te doen. Dat is prima, maar als het langer aanhoudt en de balans steeds schever wordt, is het handig om dat uit te spreken. Als iemand namelijk te lang, te veel voor je doet (of andersom), dan voelt dat niet goed. De balans is verstoord. Onbewust kan dat een goede reden zijn om de relatie te verbreken.

Dat systemen hun bestemming willen bereiken, heeft te maken met hun eindigheid; het moment dat de levensenergie niet meer stroomt. Bij mensen is dat moment de dood. In organisaties is dat vaak moeilijker te herkennen. Een stichting die wordt opgericht met een bepaald doel voor ogen, weet wanneer het doel bereikt is. Dan is de bestemming bereikt. Dat is het moment om de stichting op te heffen. Een bedrijf of organisatie wordt bewust of onbewust opgericht om in een behoefte te voorzien. Zolang die behoefte er is en de organisatie daarin kan voorzien, stroomt de levensenergie.

Stel: je werkt als manager bij een bedrijf dat failliet dreigt te gaan en je besluit samen met een paar collega’s om het over te nemen om het bedrijf te redden van de ondergang. Een paar jaar later is er een gezonde continuïteit, maar op de een of andere manier lukt het niet om een volgende groeistap te maken. Jullie blijven hangen op een bepaald niveau. Dan zou je je kunnen afvragen of de bestemming – het behoeden voor faillissement – is bereikt. En zo ja, wat een nieuwe bestemming voor het bedrijf zou kunnen zijn. Eentje die energie geeft en groeipotentieel.

Als er niet wordt voldaan aan (een van de vier) principes, raakt het systeem in onbalans. Het geeft dan een signaal af, in de vorm van een symptoom. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten als vermoeidheid of het onvermogen om grenzen aan te geven.

Een familieopstelling geeft inzicht in de onderliggende reden van het probleem dat zich aan de oppervlakte laat zien.

Een opstelling maakt het mogelijk om fysiek te ervaren waar er blokkades zitten, wat de impact is van verschillende oplossingsrichtingen en welke beweging verzwakkend of juist versterkend is voor het geheel.

John Dijkgraaf maakte deze foto van mij met mijn moeder bij de lancering van mijn boek ‘Ontrafeld’. Dat mijn moeder met zoveel trots naar me kan kijken, geeft weer met hoeveel liefde ik Ontrafeld heb geschreven; voorbij schuld en verwijt. 

Familieopstellingen in Rotterdam met Cookcoaching

Voorbeelden van herhalende patronen zijn:

  • Je bent tussen je ruziënde ouders gaan staan als kind. Je kent zo goed de dynamiek van sussen en conflicten uit de weg gaan.
  • Jij kreeg op jonge leeftijd een verantwoordelijke rol in de familie, waardoor je veel verantwoordelijkheid naar je toetrekt; ook wanneer die niet bij jou hoort.
  • Jij hebt kansen gekregen die anderen niet kregen waardoor je een enorme druk voelt om  ‘er het beste van te maken’.
  • Een broer of zus is overleden waardoor jij onbewust het gevoel hebt dat je voor twee moet leven.
  • Iemand kon zijn verlangen niet waarmaken en jij bent diens opgave gaan vervullen waardoor je nooit kan aangeven ‘wanneer het klaar is’.

Met het gevolg dat de kans groot is dat jij:

  • Pijn hebt in je nek, schouders en lage rug.
  • Last hebt van andere onverklaarbare lichamelijke klachten.
  • Altijd in je hoofd zit en het moeilijk vindt om uitdrukking aan je gevoel te geven.
  • Veel spanning ervaart en altijd druk bent.
  • Onvoldoende in staat bent om je grenzen aan te geven.

Ik laat jou in een 1-op-1 opstelling zien welke plek jij bent gaan innemen en waarom jij je gedraagt zoals je doet. Vervolgens doe ik een interventie die jou laat voelen hoe het is om op je ‘eigen’ plek te staan.

Waardoor jij:

  • Kunt voelen hoe het is om tegen je (voor)ouders aan te leunen in plaats van je af te zetten.
  • Ervaart hoe het voelt om als volwassene op eigen benen te staan.
  • Het jezelf gunt om succesvol en gelukkig te zijn.

Dat geeft kracht.

Zit je vast, loop je tegen ongewenste patronen aan die je in de weg zitten of heb je behoefte aan een andere invalshoek om naar een kwestie te kijken? Wil je nieuwe oplossingsrichtingen aanboren en beweging creëren?

'Als dat wat niet aan de orde mocht komen, aan de orde is gekomen, ontstaat er ruimte om alles aan de orde te laten komen’

- Fiona Cook in ‘Ontrafeld’

Laat je inspireren!

Meld je aan en ontvang Fiona’s e-zines met tips, podcasts en artikelen over persoonlijke ontwikkeling en leiderschap.

Je ontvangt een hoofdstuk van ‘Ontrafeld’ in jouw mailbox.

Online cursus 'Ontdek je plek'

In deze cursus krijg je:

  • 5 modules met video’s en geschreven teksten.
  • Uitleg over de werking van familiesystemen.
  • Meditaties en opdrachten.
  • Een ingesproken geleide familieopstelling.
  • Tips voor verdere verdieping.